بهناز عباسی‌مقدم؛ کارشناس ارشد تغذیه

 با نگاهی به طب سنتی و تطبیق آن با علوم امروزی در می‌یابیم که حکمای پیشین با چه ظرافت، دقت و حساسیتی به مواردی که ما امروزه به‌عنوان اصول تغذیه صحیح آنها را می‌شناسیم، اشاره نموده‌اند که این مسأله، مهر تأییدی بر دانش و فراست آنها در سالیان دور است. امروزه به کرات به اهمیت میانه‌روی در خوردن، مصرف وعده‌های کم حجم، اجتناب از پرخوری و ... در جوامع تغذیه‌ای اشاره می‌شود. ما نیز در این مقاله سعی نموده‌ایم چند مورد را با طب قدیم تطبیق داده و به مفهوم یکسان هر دو بیش از پیش نزدیک شویم. 

اهمیت دریافت همه گروه‌های اصلی

در طب ابن‌سینا ذکر شده کسی که می‌خواهد بهداشت غذا را برای تن خود رعایت کند نباید غذاهای دارویی نظیر میوه و سبزی را غذای اصلی خود قرار دهد، زیرا غذاهای نرم‌کننده اگر به تنهایی مصرف شوند خون را می‌سوزانند. همچنین غذاهای غلیظ هم به تنهایی مضر هستند و تن و خون را سنگین می‌کنند. بهترین غذاها برای تندرستی که باید در کنار غذاهای نرم‌کننده مثل میوه و سبزی مصرف شوند عبارتند از گوشت نرم (بره، بزغاله)، گندم، نوشیدنی خوشبوی گیاهی.

ابوعلی سینا در بین میوه‌ها دو دسته را شبیه غذای اصلی دانسته که عبارتند از:

 انجیر و انگور: به شرطی که کاملاً رسیده و شیرین باشند.

خرما: در سرزمین‌هایی که به خوردن آن عادت دارند.

رعایت ترتیب غذا خوردن و اجتناب از روی هم‌خوری: 

 برای جلو و عقب افتادن خوراک‌ها دستورات زیرا را باید به کار بست:کسی که غذای سخت و دیرهضم می‌خورد نباید به دنبال آن غذای زودهضم و رقیق بخورد، زیرا این غذای رقیق دنباله‌رو، پیش از غذای قبلی خود هضم می‌شود. غذای دیرهضم بالانشین می‌شود و راه داخل شدن بر آن بسته می‌شود و متعفن و تباه می‌شود و هر چه با او بیامیزد، تباه می‌شود. همچنین نباید وقتی انسان خوراک لغزنده‌ای می‌‌‌خورد که زود هضم می‌شود بلافاصله غذای نیرومند و سختی را با آن بخورد، زیرا غذای سخت با آن در معده می‌لغزد و خوب هضم نمی‌شود.

همچنین نباید غذاهایی مانند ماهی و نظایر آن را بعد از ورزش خسته‌کننده میل کنیم، زیرا این غذا تباه می‌شود و خلط‌ها را تباه می‌‌کند. برای کسانی که معده سست دارند و غذا را قبل از هضم بیرون می‌دهند رواست قبل از غذای عادی غذای گیرنده‌ای بخورد. از کیفیت و وضع معده همواره باید مراقبت کرد. معده برخی اشخاص غذای لطیف و زودهضم را تباه می‌کند و غذای سخت و دیرهضم را هضم می‌‌کند. چنین کسانی را دارای معده آتشین می‌نامند.

در عده دیگر معده درست برعکس حالت معده آتشین است. خو گرفتن به نوع غذا نیز اهمیت دارد. همچنین هر سرزمین ویژگی‌هایی از طبایع و مزاج‌ها دارد. شاید غذایی که به آن عادت شده است و تا اندازه‌ای زیان‌هایی هم در بر دارد بیشتر از غذای نشناخته مفید باشد. برای هر جسمی و مزاجی غذای ویژه‌ای ملایم است و اگر آن را تغییر دهیم دچار زیان می‌شود. برخی از خوراک‌های خوب و مطلوب برای بعضی از مردم مناسب نیست و باید از آن دوری جویند.

کسانی که از غذاهای نامطلوب لذت می‌برند نباید خود را فریب دهند، زیرا این غذاها بر مرور ایام خلط‌های ناپسند و بیمارکننده در پی دارد. کسی که در بدنش خلط‌های بد وجود داشته باشد رواست غذاهای خوب زیاد بخورد. کسی که زیاد گوشت می‌خورد و در آسایش زندگی می‌‌کند باید خود را به رگ زدن (فصد و حجامت) عادت دهد. اگر مزاج چنین شخصی سردی است باید موادی که به هضم کمک می‌کنند مثل انواع هلیله‌ها را استعمال کند. گرد هم آمدن غذاهای گوناگون در معده بسیار بد است. به‌ویژه اگر مدت غذا خوردن طولانی باشد و غذایی که در تعقیب غذای اول می‌آید قبل از شروع به هضم آن به معده برسد، غذاها از نظر هضم هماهنگ نخواهند بود...

 برای خواندن بخش دوم -رژیم غذایی از دیدگاه ابوعلی سینا - اینجا کلیک کنید